Komt steur terug de rivier op?
31-08-2022|DOOR
Voor het eerst sinds 1951 lijk er een inheemse, Europese steur waargenomen die zelf uit zee een Nederlands binnenwater is ingezwommen. De steur was dood, toch is de vondst goed nieuws.
Deze zomer is bij Rotterdam een 140 centimeter lange, dode steur gevonden door een sportvisser. Hij liet de vis liggen, maar maakte goede foto’s van het opgedroogde karkas en meldde de vondst. Jörn Gessner, Europese autoriteit op het gebied van steuren, heeft nu de eerste indruk van het steurenteam van ARK, WWF, LNV en Sportvisserij Nederland onderschreven: 'Ja, dit lijkt echt een Europese steur.'
De vondst in brak water is belangrijk want de Europese steur is na de experimentele uitzettingen in 2012 en 2015 alleen sporadisch waargenomen in het zoute water langs de Nederlandse kust en later in de Noordzee boven de Waddeneilanden. En tot nu toe niet in zoet of brak water. De steur kan – gezien de grootte – afkomstig zijn van een Nederlandse uitzetting in 2012 of 2015, of het is een verkenner uit de wilde, Franse populatie. In elk geval maakt de vondst van een dode steur aannemelijk dat er ook levende zwemmen.
De steuren die in Nederland zijn uitgezet, zijn heel gemakkelijk te herkennen aan een staaldraadje dat door de rugvin is gehaald. Daaromheen zit een plastic buisje en een geprinte code (wire on tag). Naast deze merkjes, zijn de vissen voorzien van een inwendige zender van het Nedap-systeem van Rijkswaterstaat. Als de zender of de tag nog gevonden wordt, is zeker dat het een van de uitgezette vissen is. Dat zou een belangrijk succes zijn voor de experimentele uitzetting.
BELANG VAN OPEN VERBINDINGEN
De steur is gevonden op de oever van het Hartelkanaal bij Europoort, Rotterdam. Door de ligging is het praktisch onmogelijk dat een dode vis vanaf de Noordzee het kanaal indrijft. Het is dus aannemelijk dat deze steur in de Nederlandse binnenwateren heeft geleefd en gezwommen.
Het Hartelkanaal is sinds eind 1997 een brakwater kanaal, blootgesteld aan de invloed van het getij. Hiervoor is een dam doorgestoken en zijn de Hartelsluizen geopend. Zo is een belangrijke ecologische verbinding hersteld tussen zee en rivieren. Was de gevonden steur op zoek naar de paaiplaatsen in de Middenrijn? Het Hartelkanaal is in ieder geval een vrij opzwembare waterweg die toegang geeft tot dit gebied.
Paairijpe steuren trekken in de zomermaanden de rivier op om voor nageslacht te zorgen. Daar paaien ze in grindbedden in de hoofdstroom (en niet in de zijrivieren zoals andere trekvissen als de zalm). Vooral juni is een belangrijke paaimaand. Dat past bij de datum van de vondst.
Trekkende reus hoort hier thuis in rivier én zee
De Europese steur (Acipenser sturio) is de grootste vis die paait in onze rivieren. Ze kunnen 3,5 meter lang worden en wegen dan ruim 300 kilo. Deze steurensoort leefde duizenden jaren lang in Nederland maar in de jaren 50 van de vorige eeuw werd de laatste steur gevangen en gedood. Lange tijd waren de rivieren niet meer geschikt voor de vis. Te vies, en de poort naar de zee was op slot
De kansen zijn nu aan het keren. De waterkwaliteit van de Rijn en andere rivieren is flink verbeterd en er is volop voedsel aanwezig voor jonge steuren. Een andere belangrijke voorwaarde is om de rivieren weer verbinden met de zee. Pas dan kunnen trekvissen hun paaigronden weer bereiken en vice versa en kan het ecosysteem weer volwaardig functioneren. De kier in de Haringvliet sluizen is hiervoor een begin, zoals ook het Hartelkanaal toegang biedt tot het achterland. Kennelijk weet de steur deze kleine openingen al te vinden.
Nu is de grote vraag of de natuurlijke omstandigheden al zover verbeterd zijn dat steuren uit de Noordzee en Atlantische oceaan zelf onze waterwegen komen rewilden. Ook al zijn ze daar alleen uitgezet en niet uit het ei gekropen? vraagt Ernst Schrijver, vanuit ARK Natuurontwikkeling bij het steurenprogramma, zich hardop af. ‘In dat geval is dat een bevestiging dat natuur prima zelf kan bepalen welke kansen zij grijpt, zolang ze maar voor het grijpen liggen uiteraard. Daarom zetten we ons in voor het verbinden van zee en rivier. Daarvan kunnen heel veel andere diersoorten ook profiteren.’
Ook een steur gezien?
Meldingen van steuren in Nederland zijn niet ongewoon. Allerlei uitheemse steursoorten handhaven die hier door vrijlatingen of ontsnappingen zijn gekomen handhaven zicht in Nederlandse binnenwateren. Maar een melding van een echte, oorspronkelijke, uiterst zeldzame Europese Steur? Ja, dat is echt bijzonder!
UPDATE: DNA-analyse heeft aangetoond dat het hier ging om een Siberische steur. De wolf onder de vissen is dus nog niet thuis.
Klink hier voor actuele en historische steurmeldingen