Grazen voor leven
7-12-2021|DOOR
Extensieve begrazing kan aanzienlijk bijdragen aan het oplossen van enkele van de meest urgente klimaat- en biodiversiteitsproblemen en een toename en de ernst van bosbranden tegengaan. Dat is de conclusie van het GrazeLIFE-consortium dat op verzoek van de Europese Commissie heeft nagedacht over het huidige beleid, wetgeving en subsidieregelingen voor verschillende vormen van landgebruik. De EU en haar lidstaten moeten zich er dan wel toe verbinden om hun beleid en regelgeving doeltreffender toe te passen. Tijdens een online GrazeLIFE Symposium worden donderdag 9 december de resultaten gepresenteerd.
GrazeLIFE
De voordelen van begrazing met natuurlijke kuddes runderen en paarden zijn eerder nooit goed in kaart gebracht en worden niet meegewogen in het EU-subsidiestelsel en de regelgeving. Het GrazeLIFE-consortium heeft daarom verschillende vormen van beheer, zoals intensieve begrazing, maaien en begrazing met natuurlijke kuddes in projectgebieden in acht landen vergeleken.
Zo werden er interviews gedaan met een grote hoeveelheid belanghebbenden, waaronder boeren, herders, waterbeheerders en natuurbeheerders, en werden hun inzichten verzameld over wat begrazing de gebieden oplevert en wat de praktische obstakels zijn voor het beheren met grote grazers. Daaruit bleek onder meer dat landbouwsubsidies vaak slecht toegankelijk zijn voor beheerders die werken met grote grazers in de natuur. Ook is de landbouwregelgeving vanuit de Europese Commissie vaak niet goed toepasbaar op grote grazers. In grote natuurgebieden is het bijvoorbeeld bijna niet mogelijk om runderen meteen na hun geboorte te registreren door het aanbrengen van oorflappen.
Omdat uit de studie duidelijk is geworden dat extensieve begrazing met paarden en runderen natuurgebieden afwisselender maakt, het goed is voor de diversiteit aan planten en dieren en het het aantal bosbranden vermindert, komt het GrazeLIFE-consortium met concrete aanbevelingen aan beheerders en aan de Europese Commissie zodat begrazing in natuurgebieden verder kan toenemen.
ARK Natuurontwikkeling
ARK richtte zich als Nederlandse partner in dit project op de Grensmaas, de rivier die de grens vormt tussen België en Nederland. In de uiterwaarden van deze rivier grazen al enkele decennia Gallowayrunderen en konikpaarden. Uit de afgenomen interviews bleek dat waterbeheerders lovend waren over de rol die de dieren spelen in het open houden van de uiterwaarden, waardoor de doorstroming van het gebied gegarandeerd blijft en daarmee de waterveiligheid tijdens hoogwater.
Ook natuurbeheerders van de Grensmaas gaven unaniem aan dat de diversiteit aan planten en dieren gebaat is bij de aanwezigheid van de dieren. In de steekproeven in het veld was het aantal soorten planten in de natuurgebieden met natuurlijke begrazing vier tot vijf keer zo hoog als in de aangrenzende weides waarin intensief begraasd werd met boerenvee.
Uniek aan de Grensmaas is het feit dat paarden soms de rivier oversteken en daarmee dus de nationale grenzen beslechten. Het gras is per slot van rekening natuurlijk altijd groener aan de andere kant van de rivier. Ook daar is de EU-regelgeving niet op ingericht en daarom geven we aanbevelingen hoe hier mee om te gaan. De slimste manier is om het gehele gebied rond de Grensmaas een status aparte te geven, met één en dezelfde regelgeving.
Voorbeeld en verder
Voor veel andere landen uit dit GrazeLIFE-project heeft de Grensmaas als voorbeeld gediend voor hoe je in een relatief klein gebied al kan werken met wildlevende kuddes. Dat zijn kuddes dieren die het gehele jaar in de natuur blijven, voor zichzelf kunnen zorgen en die natuurlijk gedrag kunnen vertonen. Deze grazers hoeven bijvoorbeeld zelden behandeld te worden met antiwormenmiddel, maar houden zelf hun afweer op peil door het eten van kruiden als boerenwormkruid en kraailook die werken tegen parasieten. Hun poep is daardoor schoon van medicijnen en een klein paradijs voor insecten. In veel Nederlandse natuurgebieden is dit al een vanzelfsprekendheid, maar voor veel andere gebieden buiten Nederland is dit nog relatief nieuw.
Op 9 december presenteert het GrazeLIFE-consortium haar bevindingen aan de Europese Commissie en iedereen die hierin geïnteresseerd is tijdens het GrazeLIFE Symposium online. Binnenkort verschijnt ook de Nederlandstalige editie van de 'GrazeLIFE Practitioners Guide', handleiding voor de praktijk. Kijk hier voor meer informatie en op grazelife.com.