Rewilding de Veluwe
De meeste Nederlanders kennen de Veluwe, met zijn edelherten, wilde zwijnen, heidevelden en bossen als hét natuurgebied van Nederland. Maar wist je dat de Veluwe grotendeels ‘cultuurlandschap’ is, door mensenhanden gemaakt? Tot op de dag van vandaag plukt de mens vele vruchten van de Veluwe: we oogsten er hout en wild, gebruiken haar grondwater voor industrie, landbouw en drinkwater en miljoenen mensen genieten jaarlijks van de prachtige Veluwe en verblijven in de vele huisjesparken en hotels in ons grootste natuurgebied. Soms vraag je je af wanneer de Veluwe weer gewoon natuur mag zijn…
Want die natuur, daar gaat het niet zo goed mee. Verzuring, stikstofneerslag, versnippering en verdroging zorgen ervoor dat ons bodem-, planten- en insectenleven achteruit hollen. Beken, veen en vennen vallen droog, en van diersoorten zoals vogels en vlinders is meer dan 70 procent verdwenen.
VAN bodem tot bos
Dat moet en kan anders! En gelukkig kent natuur een enorme veerkracht zodra we haar meer ruimte geven. Daarom wil ARK, met een bijdrage van de Nationale Postcode Loterij, het grootste natuurgebied van Nederland herwilderen. Met ‘Rewilding de Veluwe’ schetsen we een route naar natuurlijk systeemherstel; zodat er een gezonder, veerkrachtiger en klimaatbestendiger natuurgebied ontstaat waar hoge zandgronden via kletsnatte broekbossen, venen en beken verbonden zijn met Rijn, IJssel en Randmeren. Waar dode bomen en dieren hun plek in de kringloop van het leven innemen. Waar kleine én grote dieren door een verbonden landschap kunnen trekken – binnen de Veluwe, maar ook daarbuiten, richting de Oostvaardersplassen, de Utrechtse Heuvelrug en via het Montferland Duitsland in.
Maatschappelijke waarde Veluwe
Een Veluwe bovendien, die ons duurzaam van schoon drinkwater blijft voorzien, die CO2 opslaat in bossen en venen, en ontspanning en koelte brengt aan de honderdduizenden bewoners op haar flanken. Nieuwe, natte Veluwse natuur helpt om regenwater te bergen voor tijden van droogte, waar we tegenwoordig steeds vaker mee te maken hebben.
Het laten liggen van veel dood hout brengt opbouw van een rijkere, levende bodem weer op gang en zorgt voor een grotere soortenrijkdom (Illustratie: Jeroen Helmer)
Hoe we dat gaan doen?
1 | Samen voor en met de Veluwe
We brengen kenners van de Veluwe bij elkaar om samen een nieuw verhaal voor de Veluwe te schrijven. Een verhaal waarin grootschalig systeemherstel centraal staat. Omdat dat nodig is. Voor natuur én mens. We onderzoeken samen met overheden, natuurorganisaties en kennisinstellingen welke randvoorwaarden we moeten herstellen om de Veluwse natuur weer vitaal te maken. Hoe brengen we het (bodem)leven weer op gang en de waterhuishouding in balans? Hoe kunnen we gebieden voor grote en kleine soorten verbinden met elkaar? Hoe initiëren we de transitie naar evenwichtig gebruik van het gebied voor bijvoorbeeld grondwatergebruik en recreatie? Die kennis en ervaringen delen we en we helpen en inspireren anderen om mee te denken en doen.
2 | Groen geld
Duurzaam natuurherstel vraagt om duurzame financiering, om een nieuwe kijk op natuur-waarde. We onderzoeken samen met overheden, natuurorganisaties en ondernemers in binnen- en buitenland hoe we maatschappelijke opgaven als biodiversiteit, klimaatverandering, duurzame watervoorziening, groene leefomgeving en landbouw- en energietransitie kunnen koppelen aan investeringen in vitale natuur. En we onderzoeken nieuwe businessmodellen die zowel de natuur als de (lokale) economie ten goede komen. Want ‘Natuur verdient méér’, daar zijn we van overtuigd!
3 | Doen
Dat doen we als ARK natuurlijk met praktijkvoorbeelden: voeten in de modder, handen uit de mouwen en resultaten monitoren en delen - en dat het liefst in samenwerking met anderen! Een greep uit onze projecten:
Zon voor Natuur
Bijdragen aan de energietransitie én de natuur een duwtje in de rug geven; dat is het idee achter Zon voor Natuur. Met gemeente Ede, gemeente Arnhem, Rijksvastgoedbedrijf, Defensie en Oost NL onderzoeken we hoe we de opbrengsten van zonneweides kunnen inzetten voor het natuurlijk systeemherstel van de Veluwe, bijvoorbeeld met ecoducten of nieuwe natuurhectares voor verbonden natuur op de Zuidwest Veluwe.
Wisenten
Natuurlijke begrazing is wat ons betreft een onmisbaar onderdeel van ‘werken met de natuur’. Ook op de Veluwe leeft sinds 2016 een kleine kudde wisenten in 400 hectare Staatsbosbeheerterrein. Met hun grazen, schillen, boompjes omduwen en hun bemesting dragen ze bij aan een gezond en Veluwse ecosysteem.
Landgoed Quadenoord
Landgoed Quadenoord is een groene stapsteen tussen de hoge, droge Veluwe en de natte Rijnuiterwaarden: de Renkumse Poort. Daarom kijken we met de campingbeheerders op het landgoed hoe we die verbinding kunnen versterken, door inkomsten uit kleinschalige natuurrecreatie in te zetten voor meer natuurhectares en kwaliteit van de bestaande natuur.
Samen doen
De Veluwe weer in haar kracht zetten, dat moeten we echt met z’n allen doen. Daarom brengen we collega-ecologen, wetenschappers en terreinbeheerders bijeen om te overleggen, onderzoeken en sparren over een gezamenlijke visie en maatregelen. Samen bereiken we de schaal en richting die de Veluwe nodig heeft om straks weer op eigen benen te kunnen staan.
Jeugd voor groen
Kinderen en jongeren zijn de beslissers van morgen. Dus wat ons betreft kun je niet vroeg genoeg beginnen met hen betrekken bij natuur en ons werk. Daar zijn onze veldlessen voor kinderen in het buitengebied van Arnhem en Renkum voor. En onze gastcolleges en (afstudeer)opdrachten bij groene opleidingen. Zo komen jaarlijks honderden kinderen en hun ouders in aanraking met de Veluwse natuur.
Nieuwsbrief
Wilt u op de hoogte blijven van de actuele ontwikkelingen in dit project? Schrijf u dan in voor de nieuwsbrief ‘Rewilding de Veluwe’. Stuur daarvoor een mail onder vermelding van ‘Aanmelden nieuwsbrief Veluwe’ naar info@ark.eu.